Polen allerjisi'ne Dikkat!

 

İnsan üremesinde nasıl erkeklerin sperm'leri ve dişilerin yumurtaları önemliyse, polen de bitkilerin üremesi için o denli gereklidir. Her bitkinin poleni değişik bir yapıya ve ölçüye sahiptir. Ortalama bir milimetrenin 20'de biri kadar büyüklüktedir. Polenler yüksek oranda allerjenik proteinler içermektedir. Bitkiler polenlerini birbirlerine rüzgarla (anemofilus polenler) ya da çeşitli böcekler (entomofilus polenler) aracılığıyla iletirler. Anemofilus polenler çok daha kuvvetli allerjenler olup geniş bir alana yayılabilirler. Fazla gösterişi olmayan çalı ve çimen polenleri bu gruptandır. Entomofilus polenler ise genellikle güzel görünümlü, renkli ve güzel kokulu çiçeklerden salınırlar ve allerji hastalıklarında önemi çok azdır. Ağaç polenleri ilkbaharda bir-iki ay, çimen polenleri ilkbahardan yaz sonuna kadar ve yabani çalı polenleri ise genellikle yaz/sonbahar döneminde rahatsızlık yaratmaktadır. Evde bakılan saksı çiçeklerine karşı allerji teorik olarak görülebilirse, pratikte pek karşılaşılmamaktadır. Bunlar, daha ziyade çiçekçilikle uğraşan kişilerde mesleki allerji yaratabilir.

Polenler aracılığıyla çoğalan bitkilerin, zamanı geldiğinde polen keseleri neredeyse patlarcasına açılır ve keseler içindeki milyonlarca polen dış ortama saçılır. Yıllık ve günlük ritm türden türe değişiklik gösterir, hava koşullarından etkilenmesine rağmen her gün belirli bir sayıda polen doğaya bırakılır. Hava basıncında ve ısısındaki artış polen yapımını arttıran önemli nedenlerdir. Polenler belli bölgelerde yalnızca sınırlı bir dağılım gösterirler ama lokal olarak veya örneğin burun düzeyinde son derecede yüksek sayılara ulaşabilirler. Orta Avrupa'da yapılan araştırmalar (kuvvetle muhtemel bizim koşullarımıza da uygun) çiçek açan bir tarlada bir mevsim boyunca hektar başına yaklaşık en az 200 kg polen tesbit etmiştir. Deniz düzeyinden yükseldikçe saçılan polen sayısı azalmaktadır. Sıcak, kuru havalar ve rüzgarda polenlerin yayılması kolaydır. Buna karşın yağmurlu havalarda polenler yere ineceğinden havadaki polen sayısı azalmakta ve hastalar kendini daha iyi hissetmektedir. Polen allerjik kişilerin uyması gereken bazı öneriler vardır ama bunlar herkeste işe yaramaz.

Polen allerjisi konusunda bilinmesi gerekli önemli noktalardan birisi de çapraz reaksiyon denen olaydır. Ağaç polenlerinden birisine örneğin Huş ağacı (Betula verrucosa) polenlerine allerjik olan kişilerin yaklaşık üçte biri elma, armut, kiraz, vişne gibi çekirdekli meyveleri yerken ağız ve dudaklarda kaşıntı, şişlik, karınağrısı, bulantı gibi yakınmalar hissedebilir. Çünkü bu meyvelerin allerjenik yapıları birbirine benzemekte, vücut sayılan bütün bu meyveleri aynı kefeye sokarak benzer işlemi uygulamaktadır. Aslında savunma sistemimiz itiraf etmek gerekirse burada bir miktar yanılmaktadır. Buna benzer başka olaylar diğer grup polenlerle de görülmektedir. Çimen polenlerinin bazılarına allerjik olanlar maydanoz, dereotu vs yediklerinde lokal veya genel bazı allerjik problemler yaşamaktadır. Polen alerjik kişiler bazen bal yerken de, balın içinde kendisinin duyarlı olduğu proteinler ve polenler nedeniyle allerjik bir atakla karşılaşabilirler (ani kurdeşen atağı veya bulantı, karınağrısı, ishal vs). 

 Kaynak:Türk Toraks Derneği